Hvat er ein supermatur og hví eru teir so heilsugóðir?

Tú hevur kanska undrast á, hví summar matvørur eru eyðkendar sum supermatvørur, meðan aðrar, sum annars tykjast sera heilsugóðar, ikki fáa somu viðurkenning. Fá skilja, hvat tað veruliga krevur, fyri at ein matur verður flokkaður sum supermatur. 

Vanligasta forkláringin tú ofta hoyrir er, at supermatvørur eru føðsluríkar og veruliga góðar fyri tína heilsu. Men eg kann lova tykkum, at tað eru góðar orsøkir til, at júst hesir matvørurnar verða nevndar supermatvørur.

Høvuðsorsøkirnar til, at ein matur verður mettur at vera ein supermatur

Fremsta orsøkin til at eyðkenna ein mat sum supermat er føðslukonsistensurin, t.e., lutfallið millum nøgdina av føðsluevnum og talið av kalorium. Ein matur verður útnevndur sum supermatvøra, tá hann hevur eitt høgt innihald av føðsluevnum í mun til kaloriuinnihaldið.

Tað er ein ávís mátiskipan, sum eitur ANDI (Samlað føðsluevnistøttleikatal). Hon varð ment av læknanum Joel Fuhrman seinast í 1990-árunum og dagførd í 2012. ANDI metir um 23 ymisk føðsluevni í einum mati, eitt nú antioxidantar, mineralir, vitaminir, aminosýrur og neyðugar feittsýrur. Matvørur eru mettar á einum skala frá 0 (lægst) til 1000 (hægst).

Ein onnur mátiskipan, sum kostfrøðingar brúka, er ORAC (Súrevnisradikal upptøkuførleiki)ORAC mátar evnini hjá einum mati at berjast móti fríum radikalum, t.e. Jú størri ORAC-virðið er, jú størri er antioxidantstyrkin.
Til dømis hevur ein appelsin eitt ORAC virði uppá umleið 3.000, bláber hava 6.500, meðan goji ber toppa út við heili 25.000.

Søtar kartoflur eru ein supermatur

Søtar kartoflur verða mettar sum ein supermatvøra, tí tær eru fullar av vitaminum og mineralum, serliga A-vitamin (beta-karoten). Beta-karoten er gott fyri húðina, eyguni og immunverjuna. Søtar kartoflur innihalda eisini C-vitamin, kalsium og fibur. Tey hava eitt høgt føðsluevnis-til-kaloriu-lutfall, sum ger tey til ein sunnan mat at hava við í kostin fyri fjølbroytni.

Harumframt innihalda søtar kartoflur antioxidantar, sum verja kroppin móti fríum radikalum og inflammatoriskum umstøðum.

Søtar kartoflur hava eisini eitt lágt glykemiskt indeks, sum merkir, at tær eru góðar til at regulera blóðsukurstøðið. Tey fáa ikki blóðsukurstøðið at hækka skjótt, hóast tey smakka søtt.

Søtar kartoflur innihalda eisini tað, sum kallast seint meltandi fibur. Tá tey eru komin í tarmin, virka tey sum prebiotika og hjálpa til at varðveita tær góðu bakteriurnar í tarminum. Hetta er umráðandi fyri eina sunna melting og eina væl virkandi immunverju.

Søtar kartoflur smakka fantastiskt! Tú kanst baka, kóka, mosa ella gera frikadellur burturúr teimum. Sí mína uppskrift við søtum kartoflum her: Hvussu man brúkar søtar kartoflur.

Supermatvørur og pH-javnvágin í kroppinum

Harnæst hjálpa supermatvørur yvirhøvur kroppinum at varðveita eitt gott pH-virði. Tað, sum kallast pH, er í roynd og veru eitt mát fyri, hvussu súrt ella basiskt okkurt er. Okkara kroppur hevur sjálvandi brúk fyri góðari javnvág millum sýru og basa fyri at virka optimalt. Ein góð pH-javnvág í kroppinum er týdningarmikil, tí hon verjir kroppin og fyribyrgir sjúkum.

Tað er eisini umráðandi at minnast til, at matvørurnar, vit eta, hava stóra ávirkan á okkara pH-støði. Mælt verður tí til at velja fleiri matvørur, sum hava alkaliska ávirkan á kroppin.

Tað er eisini avgerandi at vita, at ikki allir matvørur, sum smakka súr, neyðturviliga eru sýrumyndandi í kroppinum, tað er ikki neyðturviliga relaterað soleiðis. Til dømis smakka sitrónir súrar, tá tú etur tær, men tá tær koma inn í kroppin og møta ensymunum, verða tær alkaliskar og hjálpa harvið kroppinum at javna pH-støðið.

Í grundini skalt tú syrgja fyri at eta eina heilsugóða og fjølbroytta kost, soleiðis at sýrumyndandi matvørur ikki fara upp um alkaliskar matvørur.